સ્કૂલમાં બે વાર ફેલ થયેલા વિદ્યાર્થીએ ઉભી કરી દેશની સૌથી મોટી ફૂડ ડિલિવર કંપની,જાણો ઝોમાટોનાં સંસ્થાપકની કહાની.

જ્યારે પણ અમને કોઈ રેસ્ટોરાંનું ભોજન ખાવાનું મન થાય છે, ત્યારે અમે મોબાઈલ લઈએ છીએ અને ઓનલાઇન ખાવાનું ઓર્ડર કરીએ છીએ અને થોડા જ સમયમાં આપણો મનપસંદ ખોરાક આપણા ઘરે હોય છે. બધું કેટલું સરળ છે કારણ કે Zomato છે ને!જ્યાં મિત્રો, આજના યુગમાં, ઘરેથી જમવાનું ઓર્ડર કરવું ખૂબ જ સરળ થઈ ગયું છે અને આ થવામાં પાછળ Zomato નો મોટો હાથ છે. તેમની ઓફિસના કેફેટેરિયામાં ઓફિસના કર્મચારીઓની સમસ્યા હલ કરવા માટેનો એક નાનો વિચાર દિપેન્દ્ર ગોયલના ધ્યાનમાં આવ્યો અને તે વિચારથી Zomato મીડિયા પ્રા.લિ. કંપનીને જન્મ આપ્યો. આમાં તેના ભાગીદાર સહ-સ્થાપક પંકજ ચડ્ડઆ હતા.દીપિંદર ગોયલે કેવી રીતે ઝોમાટોને સફળતાની ઉંચાઈએ પહોંચાડ્યો, ચાલો આપણે ઝોમાટો સફળતાની વાર્તામાં જણાવીએ:

દીપેન્દ્ર ગોયેલનું પ્રારંભિક જીવન અને શિક્ષણ,દીપેન્દ્ર ગોયલનો જન્મ પંજાબના મુત્તસાર (મુકતસર) જિલ્લામાં થયો હતો. તેના માતા અને પિતા બંને શિક્ષક હતા. પરંતુ શિક્ષક પરિવાર સાથે સંબંધ હોવા છતાં, દીપેન્દ્ર વર્ગ છ ધોરણ સુધી ભણવામાં ગંભીર નહોતો. વર્ગ છમાં નિષ્ફળ થયા પછી, તેની આંખો ખૂલી અને તેણે અભ્યાસ પ્રત્યેનો પોતાનો વલણ બદલી નાખ્યો. તેમ છતાં રસ્તો એટલો સરળ ન હતો. આઠમામાં, શિક્ષકે આપેલા તમામ જવાબોને કારણે તે વર્ગમાં પ્રથમ આવ્યો. 8 અને 10 માં તેના પરિણામો સારા રહ્યા, જેનાથી તેનો આત્મવિશ્વાસ વધ્યો. પરંતુ દસમી પછી, તે ચંદીગઢની ડીએવી સ્કૂલમાં જોડાયા પછી ફરીથી નિષ્ફળ ગયા. જેમ તેમ તેમ તેમનો આત્મવિશ્વાસ એકઠો થયો અને દિલ લગાવીને અભ્યાસ કરવાનું શરૂ કર્યું. પરિણામે, 12 મી પછી, તેમણે આઈઆઈટી પ્રવેશ પરીક્ષા પાસ કરી અને આઈઆઈટી દિલ્હીમાં પ્રવેશ લીધો.2005 માં, દેપેન્દ્રને ગણિત અને ગણિતમાં ગણિત અને કમ્પ્યુટિંગમાં આઈ.આઈ.ટી. દિલ્હીથી ઇન્ટિગ્રેટેડ એમ. ટેક મળી. એમ.ટેકની ડિગ્રી પ્રાપ્ત કર્યા પછી, તેને બેન એન્ડ કંપનીમાં સલાહકારની નોકરી મળી. 2008 માં, તેણે કંચન જોશી સાથે લગ્ન કર્યા, જે આઈઆઈટી દિલ્હી ખાતે તેના ક્લાસમેટ હતા.

Foodiebay.com ની શરૂઆત સારી નોકરી પછી પણ દીપેન્દ્રને સંતોષ ન હતો. તેનું મન હંમેશાં વ્યવસાયિક વિચારો વિશે વિચારતો હતો. એક દિવસ, તેને તેની ઓફિસના કાફેટેરિયામાં વ્યવસાયિક વિચાર આવ્યો. બપોરના સમયે, ઓફિસના કર્મચારીઓ કાફેરિયામાં મેનુ જોવા માટે લાંબી કતાર કરતા હતા. લાંબી કતારોમાં ઉભા રહેવું એ સમયનો બગાડ તેમજ મુશ્કેલ કાર્ય હતું.દીપિન્દરે કચેરીના કર્મચારીઓની આ સમસ્યા હલ કરવા માટે તકનીકીનો આશરો લેવાનું મન બનાવ્યું. તેણે ઓફિસના કાફેટેરિયા મેનૂને સ્કેન કરીને એક વેબસાઇટ બનાવીને તેમાં મૂકી. જ્યારે મેનૂ ઓનલાઇન ઉપલબ્ધ બન્યું, ત્યારે વેબસાઇટ પણ હિટ થવા લાગી.દીપિન્દરે પછી આ વિચાર પર કામ કરવા વિશે ગંભીરતાથી વિચાર્યું. તેનો વિચાર એક વેબસાઇટ બનાવવાનો હતો જેમાં દિલ્હી શહેરની બધી હોટલો અને રેસ્ટોરન્ટ્સ વિશેની માહિતી ઉપલબ્ધ છે. તેના મિત્ર પ્રસૂન જૈન સાથે મળીને તેમણે દિલ્હી એનસીઆરમાં ‘ફૂડલેટ’ નામનું સાહસ શરૂ કર્યું. પરંતુ ટૂંક સમયમાં પ્રસૂન મુંબઇ ચાલ્યો ગયો અને ‘Foodlet Struggle કરવા લાગ્યા.ત્યારબાદ પંકજ ચદ્ડા, જે 2008 ની આઈઆઈટી દિલ્હી પાસઆઉટ હતો અને બૈન એન્ડ કંપનીમાં તેનો સાથીદાર હતો, તેના સાથીદાર તરીકે સામે આવ્યો. આ બંનેએ નોકરી પર હતા ત્યારે 2008 માં ઓનલાઇન ફૂડ પોર્ટલ foodiey. comની શરૂઆત કરી હતી. આ ફૂડ પોર્ટલ ગ્રાહકો માટે સ્થાન, લોકપ્રિયતા અને દરને આધારે શ્રેષ્ઠ રેસ્ટોરાં ઉપલબ્ધ કરાવવાની કલ્પના પર આધારિત હતું. શરૂઆતમાં તેમાં દિલ્હી એનસીઆરની 1200 રેસ્ટોરન્ટ્સ શામેલ હતી.

Foodiebay.com થી Zomato નો સફર.

foodiebay.com launch કરતી વખતે, દીપિંદર ગોયલ અને પંકજ ચડ્ડએ તેને વધારે સ્તરે લાવવા અને તેમાંથી નફો મેળવવા વિશે વિચાર્યું ન હતું. તેમનો ધ્યેય ગ્રાહકોની સમસ્યા નિદાન કરવાનો હતો. પરંતુ જેમ જેમ ફૂડિબે ડોટ કોમની લોકપ્રિયતા વધવા લાગી અને ગ્રાહકને સારો પ્રતિસાદ મળવા લાગ્યો, ત્યારે તેઓએ તેમાં વધુ રેસ્ટોરન્ટ ઉમેરવાનું શરૂ કર્યું. 2007 ના અંત સુધીમાં, foodiebay. Com પર રેસ્ટોરન્ટની સંખ્યા 2000 સુધી પહોંચી ગઈ અને તે દિલ્હીની સૌથી મોટી restaurant directory બની.2009 સુધીમાં, foodieybay. com દિલ્હી અને પુણે અને બેંગલોર ઉપરાંત 2010 અને મુંબઇ અને કોલકાતામાં વિસ્તૃત થઈ. હવે દીપેન્દ્રએ મોટા પાયે ફૂડિબાય.કોમ લેવાનું વિચારવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ આ માટે, સમગ્ર ધ્યાન વ્યવસાય તરફનું હતું. વળી, કંપનીમાં રોકાણ કરવાની જરૂરિયાત પણ અનુભવાઈ હતી.નોકરી સાથે, વ્યવસાયમાં સંપૂર્ણ સમય અને ધ્યાન આપવાનું શક્ય ન હતું. આ દરમિયાન દિપેન્દ્રની પત્નીને દિલ્હી યુનિવર્સિટીમાં પ્રોફેસરની નોકરી મળી. પત્ની તરફથી માનસિક અને આર્થિક બંને સહાયતા પ્રાપ્ત કર્યા પછી, દીપેન્દ્ર એ તેની નોકરી છોડી દીધી અને વ્યવસાય પર સંપૂર્ણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું શરૂ કર્યું.2010 માં foodiebay. com નામ બદલીને ઝુમાટો કરાયું હતું. કંપનીનું નામ બદલવા પાછળના બે કારણો હતા. પ્રથમ, foodiebay.com નું નામ ebay જેવું જ નામ હતું. દીપેન્દ્ર અને પંકજને બ્રાન્ડના નામ અંગે કોઈ પણ પ્રકારની મૂંઝવણ જોઈતી નહોતી. બીજું, દીપેન્દ્ર અને પંકજ એવું નામ ઇચ્છતા હતા જે ખાદ્ય ચીજોની સમાન મળતું હોય. Tomato થઇ zomato નામનો જન્મ થયો.

Zomato નું રોકાણ.

આ પછી, રોકાણકારોની શોધ શરૂ કરવામાં આવી હતી. 2010 માં, રોકાણકાર તરીકે naukri. com સંજીવ બિખચંદાણી પ્રથમ સ્થાને આવ્યા હતા. તેમણે તેમની parent company InfoEdge દ્વારા zomatoમાં 1 મિલિયનનું રોકાણ કર્યું. 2010 થી 2013 સુધી, ઝોમેટોને ઇન્ફોજેજ દ્વારા .19.7 મિલિયનનું રોકાણ મળ્યું. હવે ઇન્ફોજેજમાં ઝોમેટોનો હિસ્સો 58.7% છે. 2015 ની શરૂઆતમાં, ઝોમાટોમાં કુલ રોકાણ 113 મિલિયન ડોલર હતું. 2015 માં, InfoEdge, Sequoia Capital અને Vy Capital સાથે એક નવું રોકાણ temasek (સિંગાપોર આધારિત ઇન્વેસ્ટમેન્ટ કંપની) આગળ આવ્યું અને 110 મિલિયનનું રોકાણ zomato પર કર્યું.2014 નું વર્ષ zomato માટે રોકાણની દ્રષ્ટિએ ખાસ વર્ષ ન હતું, પરંતુ 2014 માં ફરીથી તે વેગ મળ્યો, જ્યારે વોટ્સએપના નીરજ અરોરા રોકાણકારોની સૂચિમાં જોડાયા અને 20 મિલિયન ડોલરનું zomato પર રોકાણ કર્યું.આ રીતે, 2010 થી 2014 સુધીના ઝોમાટોમાં કુલ રોકાણ 223.7 મિલિયન ડોલરનું થયું હતું.માર્ચ 2014 માં Alibaba’s Ant Financial zomato માં 150 મિલિયનનું રોકાણ કર્યું હતું.

દેશ અને વિદેશમાં zomato નું વિસ્તરણ.

2010 થી મૂડી રોકાણ પ્રાપ્ત કર્યા પછી, zomato દેશભરમાં વિસ્તરણ શરૂ કર્યું. 2011 સુધીમાં, તે દિલ્હી ઉપરાંત પુણે, બેંગ્લોર, ચેન્નાઈ, હૈદરાબાદ અને અમદાવાદ સુધી વિસ્તર્યું. મોબાઇલ એપ્લિકેશન કોઈપણ વ્યવસાયના વિકાસમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. દિપેન્દ્ર અને પંકજ સમજી ગયા હતા કે મોબાઇલ એપ્લિકેશન તેમની કંપની માટે એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે. મોબાઇલ એપ્લિકેશન શરૂ થયા પછી, કંપનીના વિસ્તરણની ગતિ વધુ વધી ગઈ.2012 માં, zomato uae, શ્રીલંકા, કતાર, યુનાઇટેડ કિંગડમ, ફિલિપાઇન્સ, દક્ષિણ આફ્રિકામાં વિસ્તર્યો. 2013 માં, તુર્કી, બ્રાઝિલ, ન્યુઝીલેન્ડ પણ આ સૂચિમાં જોડાયા.જ્યારે કંપની સંપૂર્ણ ઝડપે સમગ્ર વિશ્વમાં ફેલાઇ રહી હતી. તે જ સમયે, ઝોમેટોએ પણ તેના વ્યવસાયને વધારવા માટે વિદેશી આધારિત કંપનીઓને હસ્તગત કરવાનું શરૂ કર્યું. 2013 માં, zomato એ પોર્ટુગીઝ કંપની “ગેસ્ટ્રોનામી” અને ઇટાલિયન કંપની લિબેંડોને હસ્તગત કરી. સૌથી મોટી સંપાદન ત્યારે થઈ જ્યારે તેણે અમેરિકન સર્વિસ કંપની ‘નેક્સટેબલ’ હસ્તગત કરી. આ રીતે તેઓ યુ.એસ. માર્કેટમાં સ્પર્ધામાં પ્રવેશ્યા,2015 માં, zomato એ MapleOS પ્રાપ્ત કર્યું અને એક નવું customer database બનાવ્યું. આનાથી ઝોમેટોની કાર્યક્ષમતામાં વધારો થયો. હવે ઓનલાઇન કોષ્ટકનું અનામત કરવું અને ઝોમેટો પ્રકરણ સાથે ઓનલાઇન બિલ ચૂકવવું શક્ય બન્યું છે.

Zomato Revenue Model.

Zomato 3 પ્રકારના revenue model પર કામ કરે છે,Restaurant Advertising – Zomato તેની.website અને mobile app પર restaurants નું paid ad place કરે છે આ paid ad ના માધ્યમ થી zomato ને લગભગ 75 % પ્રાપ્ત થાય છે.,Event Advertisement – આ revenue model ના અંતર્ગત zomato restaurant based advertisers માટે event promote કરે છે અને તેથી amount charge કરે છે. આની સાથે, તેને તેની આવકનો 5% હિસ્સો મળે છે.Consulting Service – Restaurants ને જ્યારે પણ નવા outlet/branch ખોલવા માટે એરિયાના સંબધમાં સલાહની આવશ્યકતા હોઈ છે ,તો zomato આ સંબધમાં સર્ચ કરીને તેને સલાહ આપે છે consulting fees ચાર્જ કરે છે.

Zomato માં આવ્યા ઉતાર ચઢાવ.

સફળતાનો માર્ગ zomato માટે એટલો સરળ નથી. તેણે ઘણા ઉતાર ચઢાવનો સામનો કરવો પડ્યો. 2015 માં zomato માટે પહેલો મોટો આંચકો આવ્યો, જ્યારે નુકસાનને કારણે 300 કર્મચારીઓને છૂટા કરવા પડ્યા. તેમણે યુ.એસ. માં 10% છૂટા કરવા પડ્યા.બીજું setback ત્યારે આવ્યું જ્યારે ,zomato એ urban spoon કંપનીને acqurie કર્યું અને પોતાની કંપનીના તોર પર re – band કર્યા,પરંતુ આ venture અસફળ થઈ ગયું.2014 એ કંપની માટેનું ધીમું નાણાકીય વર્ષ હતું. પરિણામે, તેણે 4 દેશોમાં યુ.એસ., યુ.કે., ચિલી, કેનેડા, બ્રાઝિલ, શ્રીલંકા, આયર્લેન્ડ, ઇટાલી, સ્લોવાકિયામાં કામગીરી શરૂ કરી. કોઈક રીતે તેની હાજરી જાળવવા માટે, તેણે રિમોટ મેનેજમેન્ટ સેવા સાથે આગળ વધવું પડ્યું.સૌથી મોટો સાયબર એટેક મે 2016 માં zomato માં થયો હતો. હેકરે 14 મિલિયન યુઝર્સનો રેકોર્ડ હેક કર્યો. ચિંતાનો મુદ્દો એ હતો કે overpayment card details પણ access કરવામાં આવી હતી. પરંતુ કંપનીએ કહ્યું કે નામ, ઇ-મેઇલ, યુઝર_આઈડી, વપરાશકર્તા નામ, પાસવર્ડ હેશ હેક થઈ ગયા છે. હેકર સાથે વાત કરીને આ સમસ્યા હલ થઈ હતી. હેકર ફક્ત zomato નું security loophole બતાવ માંગતો હતો.જ્યારે કંપની એક અબજનું મૂલ્યાંકન કરશે ત્યારે કંપનીના પીઆર બિલ્ડઅપને આંચકો લાગ્યો હતો અને એચએસબીસી કેપિટલએ આ ઝોમેટો વેલ્યુએશનને 50% (550 મિલિયન ડોલર) ઘટાડ્યું હતું. જેના કારણે ઝોમેટોનું નુકસાન વધ્યું હતું.

Zomato થી જોડાયા વિવાદ.

ઝોમાટોએ તેની શરૂઆતથી જ તેની પારદર્શક છબી બનાવી હતી. તેથી, વિવાદનું સ્થાન ખૂબ ઓછું હતું. કંપનીના આંતરિક વિવાદો અંગેની અફવાઓ ઉડવાની શરૂઆત થઈ, જ્યારે કંપનીના ક્રમિક મેનેજમેન્ટ બોસોએ કંપની છોડી દીધી.2014 માં, સહ-સ્થાપક પંકજ ચદ્ડા એ વ્યક્તિગત કારણો દર્શાવીને કંપની છોડી દીધી હતી. સીઈઓ મુકુંદ કુલશેખરે પણ 2 મહિના પછી ઔપચારીક જાહેરાત કર્યા વિના કંપની છોડી દીધી હતી. 6 મહિના પછી, ઝોમાટો ક્લાઉડ પ્લેટફોર્મના પ્રમુખે પણ કંપની છોડી દીધી.આ બધા બહાર નીકળ્યાં ત્યારે જ્યારે zomatoને તેના હરીફ swiggy ની સખત સ્પર્ધાનો સામનો કરવો પડ્યો.

Zomato નો વિકાસ અને અસફળતા.

ઝોમેટોએ ઘણા ઉતાર-ચઢાવ જોયા છે. પરંતુ 2014 પછીથી વસ્તુઓ પુનપ્રાપ્ત થઈ. સફળ business tie-up और Zomato Gold subscription service થી તેમનું custmer base વધ્યું . આજે ઝોમાટોની 40% આવક online food odening અને 12% ઝોમાટો ગોલ્ડમાંથી આવે છે.2016 માં, કંપનીએ દાવો કર્યો હતો કે ઝીરો કમિશન મોડેલ લાવ્યા પછી 24 દેશોમાં ઝોમાટો નફામાં સ્થિત છે. આ મોડેલ નાના ઉદ્યોગો અને રેસ્ટોરન્ટ્સને પ્રોત્સાહિત કરવા રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ પછી, તેના નુકસાનને આવરી લઈને કંપનીની આવક વધુ ઉછાળી છે. તેમના મતે, 2014 માં આવકમાં વૃદ્ધિ 61% હતી. 2014 માં, ઝોમાટોએ પણ એક મહિનામાં 3 મિલિયન ઓર્ડર માઇલ સ્ટોન પાર કર્યો.2018 તેના માટે વધુ સારું હતું. આ વર્ષે, ઝોમાટોએ પણ તેના 10 વર્ષ પૂર્ણ કર્યા. આ વર્ષમાં એન્ટ ફાઇનાન્શિયલ સર્વિસ પાસેથી રોકાણ પ્રાપ્ત કર્યા પછી ઝોમેટો વેલ્યુએશન 1.1 અબજ ડોલર પર પહોંચી ગયું છે. આ સાથે, ઝોમેટો મીડિયા પ્રાઇવેટ લિમિટેડ કંપની નવી ભારતીય યુનિકોર્ન કંપની બની. આ વર્ષે ઝોમાટોની આવક 68 મિલિયન ડોલર હતી.2019 માં, ઝોમાટોની આવક 206 મિલિયન ડોલરના આંકડાને સ્પર્શી ગઈ, જે 2016 ની તુલનામાં 3 ગણી વધારે છે. આજે ઝોમેટો યુઝરબેઝ 62.5 મિલિયન પર પહોંચી ગયું છે. તે ભારતના 200 શહેરો અને વિશ્વના 24 દેશોમાં સફળતાપૂર્વક કાર્યરત છે.તેની ઓફિસના કર્મચારીઓની સમસ્યા હલ કરવા માટે એક નાનકડા વિચારથી શરૂ કરવામાં આવેલી, આ કંપની તેના ગ્રાહકો માટે ખાદ્યપદાર્થોની સમસ્યાને જ હલ કરી રહી નથી, પરંતુ તે પોતાને માટે સફળતાનો ધ્વજ પણ લહેરાવી રહી છે. તેથી એવું કહેવામાં આવે છે કે એક નાનો વિચાર જીવનમાં પરિવર્તન લાવવાની શક્તિ ધરાવે છે. તેના પર વિશ્વાસ રાખીને નિશ્ચિતપણે કાર્ય કરવાની જરૂર છે.